Automatyczny monitoring powietrza polega na wykorzystaniu szeregu analizatorów gazowych, selektywnych na dany rodzaj zanieczyszczeń. Do urządzeń doprowadzane jest powietrze atmosferyczne, które następnie analizowane jest różnymi metodami analitycznymi pod kątem obecności i stężenia odpowiednich zanieczyszczeń. Pomiar próbek gazowych wykonywany jest w sposób ciągły, a dzięki bezpośredniej analizie ich w urządzeniach, możliwe jest na bieżąco uzyskiwanie wyników pomiarowych.
W pomiarach manualnych wykorzystywane są aspiratory, w których zanieczyszczenia wyodrębniane są z powietrza za pomocą selektywnych filtrów lub płuczek absorbujących określone substancje. Następnie próbki transportowane są do laboratorium i analizowane za pomocą odpowiednich technik analitycznych. W związku z koniecznością przeprowadzenia analizy laboratoryjnej, czas oczekiwania na wyniki pomiarów jest w znaczny sposób wydłużony.